Ўлканинг фойдали қазилмалари.

          Бу диорамада биз Ангрен , Лашкарак , Кульбулоқ, Қилилолма манзилгохидан қазиб олинган фойдали қазилмаларимиздан намуналарни кўришимиз мумкин. Булар флюорит , тилла , кўмир, кумуш, алюминий, оқ ва қора каолинларни кўрамиз.

1934 – йилда Ангренда Д.Богданович билан биргаликда бир гуруҳ геология қидирув партияси Ангрен худудини ўрганиш учун юборилади . Улар Сарти – Бутканскдеган жойда тилласи бўлган рудани аниқлашади . Шунинг учун Жигаристон худудида қорамтир кўмир қатлами борлиги ва уни саноат учун қазиб чиқариш мумкин днган фикрга келишди. Геология қидирув партияси Телов худудида жойлашади ва улар ўтган асрларда  хам шу худуддан келтирилган лойни паравозўтхонасига ўтга чидамлиматиреал сифатида  фойдаланишганлигидан хабардор бўлишади.Бу маълумотларни аниқлаш мақсадида Богданович Жигаристонга юборилади у Ангрен дарёсининг чап қирғоқларида режадан ташқари 2 та жойни қазиб кўриб кўмир топа олмагандан сўнг уни ўзбошимчаликда айблаб ишдан озод қилинади ва судга берилади.

Богданович хақ экканлиги кейинчалик Чикризов ўтказган  қидирув ишлари исботлайди. 1940 – йилдан бошлаб улар мунтазам қидирув ишларини олиб бордилар ва Загансойнинг Ангренда қуйиладиган жойда кўмир борлигини аниқлашади. 1942 йили Ангренда 30 минг тонна кўмир қазиб олинади.

Ангрен шахрининг илк яшовчилари Қурама халқи бўлган. Бу ерда  қурама халқининг яшаш шароити тасвирланган . Қурама халқи кундалик эхтиёж учун иш қуролларини ўзлари ясаган, хар бир қишлоқнинг ўзини алохида темирчилари бўлган. Улар темирдан болта , кетмон, ўроқлар ясашган. Пастликда намлик юқори бўлганлиги сабабли улар уйларини тепаликларга қуришган. Шунинг учун бир қарашда бу уйлар  кўп қаватли уйларга ўхшайди.

Ўзбекистонинг хар бир вилоятида миллий либоснинг ўзига хос ёрқин кўринишлари, ранглари мавжуд бўлиб, бир-биридан фарқли ўлароқ, бетакрорлиги билан ажралиб туради. Уларнинг келиб чиқиши худуд тарихи, миллий хунармандчиликнинг ривожланиши ва хаттоки, меьморчилиги билан хам боғлиқ бўлади. Ўрта Осиёда ўзбек, туркман, тожик аёллари ўртасида каштачилик кенг тарқалган. Кашта тикиш услуби турли-туманлиги ўзбек каштадўзларининг саньатидан далолат беради. Масалан: Нурота, Бухоро, Самарқанд каштачилик махсулотлари йўрма кандахаёл чок билан, Шахрисабзда йўрма, ироқи, Тошкентда эса кўпроқ босма чок билан тикилган.

Бу ерда миллий дўппиларимизни кўришингиз мумкин.

Ушбу пештахтада миллий чолғу асбобларимиз ;

1.  Сурнай – ўрик ёки ёнғоқ ёғочидан ўйиб ясалади. Унинг олд томонидан еттита, остида эса битта тешикчаси бор. Ансабл таркибида ҳам сурнай асосий куй йўлларини садолантиради.
2.  Карнай – мисдан ясалган дамли (пуфлама) чолғу бўлиб, узунлиги 2 метр ва ундан ҳам ортиқ бўлиши мумкин.
3.  Рубоб – торли чертма чолғу мизраб воситасида чалинади. Унинг косаси чуқур ўйилганва тери билан қопланеган бўлади, калта ва йўғон дастасидан тўртта боғлама пардаси бор. Дастасининг йуқори қисмида6 таёки 7 та қўшимча пардаси ҳам бўлади
4.  Дутор – икки торли чертма чолғу,тут,ўрик ёки ёнғоқ дарахтидан тайёрланади. Дастагига 13-14 та ипакли парда боғланади.

5. -  Ғижжак
6. - Доира – зарбли сознинг гардиши ток зангиданёки ўрик , ёнғоқ ёғочидан тайёрланиб,бир томонидан эчки териси қопланади. Гардишининг ички тамонидан 40 дан зиёд мадан ҳалқачалари осилади.
7. – Танбур.
8. – Чанг - торли урма соз, унда жами 40 та сим бўлади. Шулардан 13 таси учтадан бирлашиб тақсимланган ҳолда битта сими қуйи йўғон торга ажралади. Чангнинг торлари 2 та чўп воситасида уриб ва чертиб чалинади.   

Илк ибтидоий одамлар бу неондертал одамлардир.  Ибтидоий одамлар йиллар давомида секин-секин ривожланишган.  Хозирги одамларнинг ташқи куринишига ўхшайдиган одамлар кроманён одамлардир. Неондертал одамлар маймунсимон одамлар бўлиб, ғорларда яшаган. Мана шу неондертал одамлардан бошлаб икки тошни бир-бирига чақиштириб олов ёқиш келиб чиққан. Олов ёқиш хосил бўлгандан сўнг овлаган хайвонларининг гўштини пишириб ейиш , хайвон териларини эса мана шу тошлар ёрдамида ювиб , тозалаб кийишган.

тошларимиз булар хаммаси қадимий мехнат қуроллари хисобланган. Бу тошларни овга чиққанда, балиқ тозалаганда, пичоқ, ўқ-ёй сифатида фойдаланишган. 

Қадимги тош яъни қадимги полеолит даврида Ангрен шахри ўзининг хайвонот ва ўсимликлар оламига бойлиги билан овчиларни,балиқчиларни ўзига жалб қилиб келган.Шунинг учун қадимда Ангренда қадимда тош даврида яшаган неондартал одамлар яшаган деган тахмин бор еди. Кейин 1962 – 1963 йилларда Кўльбулоқда жуда кўп ишлар амалга оширилди, қидирув қазиш ишлари бошланди. 1962 йил 20 мактаб тарих ўқитувчиси Ростовцов ўзининг ўқувчилари билан Кўлбулоққа экскурсияга чиқади. Қадимги неондертал одамларнинг иш қуролларини топишди. 1963 йил Ўз.СССР археалогия институтига хабар қилишди. Шу йили тарих фанлари кондитати Қосимов Ангрен шахрига, яьни геологлар шахарчасига экспедиция уюштиришади.

У ерда неондертал одам скелети ва иш қуролларини топишга муваффақ бўлади,улар иш қуролларини тошни қаттиқ қиздирган холда муздек сув қўйишган ҳарорат алмашиниши натижасида тошни парчалаб турли шакллардаги иш қуролларини  ясашган.

Тоғга кўтарилар эканмиз  биз аввал адирлардан ўтишимиз керак  бўлади . Адирлар бахор фаслида  май- апрел ойида жудаям чиройли кўринишда бўлади, қип – қизил лолалар билан тўлиб кетади. Бу Ерда хар хил қушлар, майда хашаротлар, хайвонлар истиқомат қилади.

Диорамамизда тоғли раён яйлов таъсвирланган.  Яйлов деб тоғнинг энг юқори чўққисига айтилади. Яйловда доимий равишда ёзнинг иссиқ кунларидаям қор бўлади, совуқ бўлади. Тоғлар баландлиги денгиз сатхидан  2400-3300 метргача етади. Яшил ўсимликлар бўлмайди фақатгина Туркистон арчасини учратишимиз мумкин , бу арчамиз бошқа ердаги арчаларга ўхшаб бақувват бўлмайди . Бўйи   0,5-1 метргача бўлади, яна хар хил тиконакли ўсимликларни учратишимиз мумкин. Яйловда фақат тоғ Сибир Эчкисини учратишимиз мумкин . Тоғ сибир эчкиси ёзни ҳам, қишни ҳам шу ерда ўтказади. Сибирь тоғ эчкисининг танаси мустаҳкам, оёқлари кучли. Бу эса унга қояларда эркин ҳаракатланиш имконини беради. Тоғ сибир эчкиси туёқлари , организми , шу совуқда яшаб хаёт кечиришга мослашган , 150- 200 метр узоқликка сакраб югуришади , бўйи 1- 2 метрга ча боради .

(ёввойи қўй). Қари эркакларининг массаси 200 кгача етади. Шохлари бақувват ва спиралсимон. Ушбу жонзотимизни Қирғизистон чегараларидаги тоғларда учратишимиз мумкин. Қизил китобга киритилган. Тоғ архар қўйи жудаям бақувват бўлади.